උණුසුමක් නැති මැතිවරණය

ලංකාවේ වසර 72ක් තිස්සේ විවිධ වර්ගයේ මැතිවරණ පැවත්වු නමුත් එලඹෙන මැතිවරණය අප කිසිදිනක මුහුණ නොදුන් නවතම අත්දැකීමක් වනු ඇත. මෙතක් පැවති මැතිවරණ වලදි මෙන් කසිප්පු පොවා බයිට්කවා නඩ පිටින් ගෙවල්ගානේ ගොස් නූගත් ගැමියාගේ කරට අත දමා හුරේ දමමින් කල සංදර්ශන කොරෝනා වලට පින් සිදුවන්නට නැවැත්වීමට සිදුව ඇත. හදිසි සංගනනයක් සිදුකල හොත් බහුතරයක් චන්දය පිළිබද කිසිත් නොදන්නා අය වෙයි. චන්ද උණ බැසගොස් ඇත්තේ කොරෝනා උණ වඩා බලවත්වී ඇති නිසාය. ලෝක ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සමග චන්දය සාමාන්‍ය සිදුවීමක් වී වඩාත් තාක්ෂණික මුහුණුවරක් ගෙනෙමින් ඉතා සුපැහැදිලි දියුණු තත්වයනට ක්‍රමයෙන් සකස් වෙමින් පවතීන්නේ චන්ද දායකයන් පෙරට වඩා දේශපාලනය උගෙන ගනිමින් සිටින නිසාය. එනම් චන්ද දායකයින් පෙරට වඩා බුද්ධිමත් වෙමින් සිටින නිසාය. ගම්දනව් සිසාරා සයිබර් අවකාශය පුලුල්වෙන නිසාය. ඕස්ට්‍රෙලියාවේ චන්දය ප්‍රකාශ කිරීමෙන් වැලකී සිටියොත් ඩොලර් 60ක දඩ මුදලක් ගෙවීමට සිදුවේ. චන්ද දායකයා ගෙන්වා ගැනීම කෙතරම් අසිරු වී ඇත්ද?අප රටේ මෙවැනි තත්වයක් ඇතිවී ඇත්තේ කුමක් නිසාදැයි මා මුහුණු පොතේ අදහස් දක්වා ඇත.
තව වසර දහයක් පමණ යන විට දැන් සංදර්ශන දමන අය ගොන්පාට් කාරයන්විම නැවත්විය නොහැක. ඈතගම් දනව්වල ඉගෙන ගන්නා පුංචි එකා සයිබර් අවකාශයෙන් අධ්‍යාපනය ලබන විට නූගත් දෙමාපියන්ටද යමෙක් ඉබේම ඉගෙනගන්නට සිදුවේ. දෙමාපියන් වඩා තාර්කිකව ජීවිතයට මුහුන නොදුන්නොත් තම දරුවන් ඔවුන් ඉදිරියේම විනාශවනු ඇත. මේ අප රට එවැනි තත්වයකට තල්ලුකරන පලමු මැතිවරනයයි. මේවන විට ඉතා සුක්ෂම අයුරින් චන්දය මංකොල්ල කෑම සදහා සමාජ මාධ්‍ය සංදර්ශන ආරම්භවී ඇත. ඒ අතරින් චන්දය අවලංගු කරන ආකාරයද කියාදෙයි. මොවුන්ගෙන් අප වඩා ප්‍රවේශම් විය යුතුය. එසේ නොවුනොත් ඔබ අවලංගු කිරීමටයැයි සිතා අවලංගු කරන ලද ඔබේ ජන්දයෙන් ඔබේ ප්‍රතිවාදියා ජයග්‍රහනය කිරීමට ඉඩ තිබේ. මාගේ මෙම ලිපියේ අරමුණ වන්නේ වසර 72ක චන්ද ඉතිහාසයේ ඔබ ගසන කතිරය වලංගු හෝ අවලංගු වන්නේ කෙසේද කියා වටහා දීමටයි.

මැතිවරණ ව්‍යාපාරය

මැතිවරණ ව්‍යාපාරයක් අතරතුර, අපේක්ෂකයින් හෝ පක්ෂ මැතිවරණයේදී ඡන්දය සඳහා තරඟ කරයි.
මැතිවරණ උද්ඝෝෂනවලට මැතිවරණ පෝස්ටර් එල්ලීම, සිදුවීම් පැවැත්වීම සහ අපේක්ෂකයින් කථන සංදර්ශන සහ විවාදවලට සහභාගී වීම ඇතුළත් වේ. ඊට අමතරව, ඡන්දදායකයින් ආකර්ෂණය කර ගැනීම සඳහා ස්ටිකර්, අත් පත්‍රිකා සහ ලාංඡන ලබා දෙන අපේක්ෂකයින් තරඟ කරන පාර්ශවයන්ගේ තොරතුරු තිබේ.
මැතිවරණ ව්‍යාපාරයක් අපේක්ෂකයෙකුගේ හෝ පක්ෂයක හිතවතුන්ට මෙන්ම තෝරා නොගත් ඡන්දදායකයින්ට මැතිවරණයට සහභාගී වී ඇතැම් අපේක්ෂකයින්ට ඡන්දය දීමට දිරිගන්වයි.
සෘජු හා වක්‍ර ප්‍රචාරණ ව්‍යාපාර අතර වෙනසක් තිබේ.

සෘජු ප්‍රචාරණ සඳහා උදාහරණ

ඡන්ද දායකයින් සමඟ විවෘත සාකච්ඡා
තොරතුරු පොදු ස්ථානවල පවතී
පුරවැසියන් සහ අපේක්ෂකයින් අතර පුද්ගලික සන්නිවේදනය

වක්‍ර ප්‍රචාරණ ක්‍රම

ජනමාධ්‍ය භාවිතය
රූපවාහිනී විවාදවලට සහභාගී වීම
ගුවන්විදුලි හෝ පුවත්පත් සම්මුඛ සාකච්ඡා
පත්‍රිකා සහ මැතිවරණ පෝස්ටර්
අන්තර්ජාල හා සමාජ ජාල භාවිතය

උද්ඝෝෂනයේ ප්‍රවණතා

මැතිවරණ ව්‍යාපාර වැඩි වැඩියෙන් මාර්ගගත දිශාවකට ගමන් කරයි. සමාජ මාධ්‍ය දැන් බහුලව භාවිතා වේ - මූලික වශයෙන් තරුණ ඡන්දදායකයින් දිනා ගැනීම සඳහා, නමුත් එය පක්ෂ සහ අපේක්ෂකයින්ට ඡන්දදායකයින් දිනා ගැනීමත් සමඟ විවිධ අරමුණු සාක්ෂාත් කර ගැනීමට උපකාරී වේ. මෙම නාලිකා පාර්ශවකරුවන් සහ අපේක්ෂකයින් ඊනියා තොරතුරු ක්ෂේත්‍රයේ ස්ථානගත කිරීම සඳහා ද භාවිතා කර ඇත - ප්‍රචාරක තොරතුරු විනෝදාත්මක ආකාරයකින් ඉදිරිපත් කරයි.
ලෝකයේ මැතිවරණ ව්‍යාපාර වඩ වඩාත් වෘත්තීය බවට පත්වෙමින් තිබේ. ප්‍රචාරණ උපාය මාර්ග සංවර්ධනය කිරීමට සහ ක්‍රියාත්මක කිරීමට විශාල වෙළඳ දැන්වීම් සමාගම් භාවිතා කරයි. වැදගත් අංගයක් වන්නේ මැතිවරණ ව්‍යාපාර වඩාත් පුද්ගලීකරණය කිරීමයි. පෙර කාලවලදී එය උද්ඝෝෂනයේ කේන්ද්‍රයේ සිටි පක්ෂ වූ නමුත් අද ප්‍රධාන නළුවන් ඉහළම තලයේ අපේක්ෂකයින් වේ.
කවුරු කෙසේ සංදර්ශන දැමුවද අපටද වඩාත් තීරනාත්මක චන්ද ක්‍රමයකට මුහුණදීමට සිදුව ඇත. කල්පනාකාරි වන්න.

ඡන්ද පත්‍රිකාව

ඡන්ද පත්‍රිකාව (හෝ මැතිවරණ පත්‍රය) යනු ඡන්දදායකයින්ට තම ඡන්ද අයිතිය උපයෝගී කර ගැනීම සඳහා පුරවන ආකාරයකි. ඡන්ද පත්‍රිකා මගින් මැතිවරණයක් සඳහා ඉදිරිපත් වන අපේක්ෂකයින් ලැයිස්තුගත කර ඇති අතර ඡන්ද දායකයාට ඔවුන්ගේ මනාපයන් ඒ අනුව සලකුණු කළ හැකිය. ඡන්ද පත්‍රිකා නිල ලේඛන ලෙස සැලකිය හැකිය. මැතිවරණය නීත්‍යානුකූලව වලංගු බව සහතික කිරීම සඳහා, ඡන්ද පත්‍රිකා නිර්මාණය කිරීම හා බෙදා හැරීම ඇතැම් අවශ්‍යතා සපුරාලිය යුතුය. උදාහරණයක් ලෙස, සියලුම ඡන්ද දායකයින්ට සමාන ඡන්ද පත්‍රිකා (මුද්‍රණය, ප්‍රමාණය, වර්ණය ආදිය) ලැබිය යුතුය. තවද, එක් එක් අපේක්ෂකයා පෙන්වන පෙට්ටි එකම අකුරු හා ප්‍රමාණය විය යුතුය.
ඡන්ද පත්‍රිකා වල සාම්ප්‍රදායික ස්වරූපය කඩදාසි ඡන්ද පත්‍රිකා වන නමුත් ඡන්ද පත්‍රිකා අන්තර්ජාලය හරහා නිර්මාණය කර ඩිජිටල් ලෙස භාවිතා කළ හැකිය, නැතහොත් ඡන්ද යන්ත්‍රයක් භාවිතයෙන් පුරවා ගත හැකිය.

තැපැල් ඡන්දය

තැපැල් ඡන්දය යනු නොපැමිණෙන ඡන්ද විමසීමක් වන අතර එය තැපැල් මගින් සිදු කෙරේ. සාමාන්‍යයෙන් ඡන්දය ප්‍රකාශ කරන ස්ථානවල සාම්ප්‍රදායික ඡන්දය ප්‍රකාශ කිරීම සඳහා මැතිවරණ දිනයේදී ශාරීරිකව සහභාගී වීමට නොහැකි අයට මැතිවරණයට සහභාගී වීමට ඉඩ සලසයි. තැපැල් ඡන්දය දීමෙන් සහභාගී වීමට නම්, පුරවා ගැනීම සඳහා ඡන්ද පත්‍රිකා යැවිය යුතු අතර ඒවා ගණන් කිරීම සඳහා නැවත තැපැල් කළ යුතුය. සම්පුර්ණ කරන ලද ඡන්ද පත්‍රිකා ඡන්ද දායකයින්ගේ පුද්ගලික තොරතුරු සමඟ තවත් තැපැල් ගාස්තු ගෙවන ලියුම් කවරයක තැබීමට පෙර ඔවුන්ගේම ලියුම් කවරවල දමා ඇත. මෙය නැවත මැතිවරණය අධීක්ෂණය කිරීමේ වගකීම දරන අධිකාරිය වෙත යවනු ලැබේ. තැපැල් කිරීම සඳහා කාලය ගත වේ, එබැවින් සැබෑ මැතිවරණ දිනයට පෙර තැපැල් ඡන්දය ප්‍රකාශ කිරීම අවසන් වේ . තැපැල් ඡන්දය සාපේක්ෂව මිල අධික වන අතර මැතිවරණ වංචාවන්ට ද ගොදුරු විය හැකි නමුත් එය ඡන්දදායකයින් අතර ජනප්‍රිය වෙමින් පවතී. කෙසේ වෙතත්, මාර්ගගත මැතිවරණ යනු (Online Voting)නොපැමිණෙන ඡන්දය දීමේ ආරක්ෂිතම, වේගවත්ම සහ පහසුම ක්‍රමයයි.

විරෝධතා ඡන්දය

පවතින විකල්පයන් හෝ සමස්තයක් වශයෙන් දේශපාලන ක්‍රමය ඡන්දදායකයා ප්‍රතික්ෂේප කිරීම ප්‍රකාශ කිරීම සඳහා මැතිවරණයක හෝ ජනමත විචාරණයක දී විරෝධතා ඡන්දයක් ඉදිරිපත් කරනු ලැබේ. මැතිවරණයකදී හෝ ජනමත විචාරණයකදී ඔවුන්ට ඇති විකල්පයන් පිළිබඳව ඡන්ද දායකයින් සෑහීමකට පත් නොවන්නේ නම් ඔවුන්ට හිතාමතාම අවලංගු ඡන්දයක් හෝ නරක් වූ ඡන්දයක් ඉදිරිපත් කළ හැකිය. ඡන්ද පත්‍රිකාව ඡන්ද පෙට්ටිය තුළ තැබීමට පෙර එය හිස් කිරීම හෝ හිස් ඡන්ද පත්‍රිකාවක් ඉදිරිපත් කිරීම මෙයට ඇතුළත් විය හැකිය . සමහර මැතිවරණවලදී ඡන්ද පත්‍රිකාවේ 'ඉහත කිසිවක්' විකල්පයක් නොපෙන්වන අතර අනෙක් සියලුම විකල්පයන් ප්‍රතික්ෂේප කිරීම පැහැදිලිවම ප්‍රකාශ කිරීමට ඡන්ද දායකයින්ට ඉඩ සලසයි.
සමස්තයක් ලෙස දේශපාලන ක්‍රමය කෙරෙහි තම අතෘප්තිය පෙන්වීමට ඡන්දදායකයින් වැඩි කැමැත්තක් දක්වන්නේ නම්, සැලකිය යුතු සමාජ හා දේශපාලන වෙනසක මැතිවරණ වේදිකාවල ක්‍රියාත්මක වන ප්‍රධාන, ප්‍රධාන ධාරාවේ නොවන දේශපාලන පක්ෂවලට ඡන්දය දීමට ඔවුන් තීරණය කළ හැකිය.

විරෝධතා ඡන්ද ක්‍රමයක් ලෙස ඡන්දය දීමෙන් වැළකී සිටීම

සමහර අවස්ථා වලදී, ඡන්දය දීමෙන් වැළකී සිටීම විරෝධතා ඡන්දයක් ලෙස සැලකිය හැකිය. ඡන්දදායකයින් මැතිවරණයකට සහභාගී නොවීමට සවිඥානිකව තීරණයක් ගන්නා විට, මෙය විරෝධතා ඡන්ද ක්‍රමයක් ලෙස දැකිය හැකිය. කෙසේ වෙතත්, ඡන්දය දීමෙන් වැළකී සිටීම මුළුමනින්ම දේශපාලනය කෙරෙහි ඇති උනන්දුව අඩු වීමෙන් සිදුවුවහොත් එය විරෝධතා ඡන්දයක් නොවනු ඇත. මැතිවරණ දත්ත මගින් ඡන්දය ප්‍රකාශ කිරීමේ ප්‍රතිශතය ප්‍රතිශතයක් ලෙස පෙන්වන බැවින් විරෝධතා ඡන්දයක් ලෙස ඡන්දය දීමෙන් වැළකී සිටීම මැන බැලීම දුෂ්කර ය .

අවලංගු ඡන්ද

අවලංගු ඡන්දයක් යනු අවසාන මැතිවරණ ප්‍රතිඵලයට ගණන් නොදෙන ඡන්දයකි. ඡන්දයක වලංගු භාවය තක්සේරු කිරීමේදී වඩාත්ම වැදගත් සාධකය වන්නේ ඡන්ද දායකයාගේ අභිප්‍රාය පැහැදිලිව තීරණය කළ හැකිද නැද්ද යන්නයි.
එබැවින් දේශපාලන මැතිවරණවල ඡන්දය අවලංගු යැයි සලකනු ලබන්නේ:
ඡන්ද පත්‍රිකාව නිල වශයෙන් නිපදවා නැත
ඡන්ද පත්‍රිකාව වෙනත් ඡන්ද කොට්ඨාශයක් සඳහා වලංගු වේ
ඡන්ද පත්‍රිකාවේ කිසිදු සලකුණක් නොමැත
ඡන්ද දායකයාගේ අභිප්‍රාය ඡන්ද පත්‍රිකාවෙන් පැහැදිලිව දැකගත නොහැකිය
ඡන්ද පත්‍රිකාවේ අමතර, අතිරික්ත ඇතුළත් කිරීම් ඡන්ද පත්‍රිකාවේ අඩංගු වේ
ඡන්ද පත්‍රිකාව ඡන්දදායකයා හිතාමතාම නරක් කර ඇත
තැපැල් ඡන්ද විමසීමේදී, ඡන්ද පත්‍රිකාවක් නිල ලියුම් කවරයක නොලැබුනේ නම් හෝ නිල ඡන්ද පත්‍රිකාවේ වර්ගය සහ තත්වය මැතිවරණ තේරීමට අහිතකර ලෙස බලපාන්නේ නම් එය අවලංගු වේ.
1990 සිට ජර්මානු පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයේදී වලංගු නොවන ඡන්ද ප්‍රතිශතය මුළු ඡන්ද ප්‍රතිශතයෙන් 1.6% ක් පමණ වේ.

නරක් වූ ඡන්දය

නරක් වූ ඡන්දයක් යනු වලංගු නොවන බවට ප්‍රකාශයට පත් කර ඇති ඡන්ද විමසීමක් වන අතර එය මැතිවරණ ප්‍රතිඵලවල ගණන් නොගනු ඇත. ඡන්දදායකයින්ට ඔවුන්ගේ ඡන්දය විවිධාකාරයෙන් නරක් කළ හැකි අතර, පුහුණුව හිතාමතා හෝ අහම්බයක් විය හැකිය. වඩාත්ම සුලභ ස්වරූපය වනුයේ ඡන්ද පත්‍රිකාව හිස්ව තැබීම හෝ එය අපකීර්තියට පත් කිරීමයි.
ඡන්දය නරක් වීමට ඡන්ද දායකයින්ට විවිධ හේතු තිබිය හැකිය. වඩාත් සුලභ වන්නේ විරෝධතා ඡන්ද ක්‍රමයකි. හුදෙක් ඡන්දය ප්‍රකාශ නොකිරීම වෙනුවට ඡන්දදායකයින් තම අතෘප්තිය ප්‍රකාශ කිරීම සඳහා නරක් වූ ඡන්ද පත්‍රිකාවක් ඉදිරිපත් කළහ. ඡන්දය නරක් කිරීමට ක්‍රියාකාරීව තෝරා ගැනීමෙන් ඡන්දදායකයින් රජයට සහ මැතිවරණ සංවිධායකයින්ට සෘජු පණිවිඩයක් යවයි. සමහර අවස්ථාවලදී ඡන්ද පත්‍රිකාව හරහා පණිවිඩ ලිවිය හැකි අතර අසභ්‍ය පින්තූර සාමාන්‍ය දෙයක් නොවේ. ඡන්දය ප්‍රකාශ කිරීම අනිවාර්ය වන ඕස්ට්‍රේලියාවේ, නරක් වූ ඡන්ද පත්‍රිකා නියෝජනය කරන්නේ මුළු ඡන්ද ප්‍රමාණයෙන් 6% කි.

අවලංගු ඡන්ද පත්‍රිකා වල බලපෑම

වලංගු නොවන ඡන්දය ඡන්ද ප්‍රතිඵලයට සමාන බලපෑමක් ඇති කරයි. පැහැදිලි සහ වලංගු ඡන්ද පදනම මත පමණක් මැතිවරණ තීරණය කරනු ලබන බැවින්, අවලංගු ඡන්ද පත්‍රිකා සහ ඡන්දය දීමෙන් වැළකී සිටීම මැතිවරණ ප්‍රතිඵලයට ගණන් නොගනී. එකම වෙනස වන්නේ නිල ඡන්ද සංඛ්‍යාලේඛන වල වලංගු නොවන ඡන්ද සටහන් වීමයි. සාම්ප්‍රදායික කඩදාසි ඡන්ද විමසීම් වලදී, අවලංගු ඡන්දයක් හිතාමතාම හෝ වැරදීමකින් ද යන්න තීරණය කිරීම දුෂ්කර ය.

ඡන්දය දීමෙන් වැළකී සිටීම

ඡන්දය දීමෙන් වැළකී සිටීම යනු කෙනෙකුගේ ඡන්ද අයිතිය ක්‍රියාත්මක කිරීමේ ක්‍රමයකි. යමෙකු ඡන්දය දීමෙන් වැළකී සිටින බව තහවුරු කළ විට, එයින් අදහස් වන්නේ ඔවුන් ඡන්දය ප්‍රකාශ කරන්නේ යෝජනාවට පක්ෂව හෝ විරුද්ධ නොවන බවයි. කෙසේවෙතත්, ඔවුන් කිසියම් අපේක්ෂකයෙකු, පක්ෂයක් හෝ යෝජනාවක් සඳහා අනුමැතිය හෝ අප්‍රසාදය පළ කිරීමෙන් මැතිවරණයට සහභාගී වේ.
ඡන්දය දීමෙන් වැළකී සිටීම සැමවිටම කලින් සැලසුම් කළ තීරණයක් නොවේ. කෙසේ වෙතත්, යමෙකු ඡන්ද පෙට්ටිය තුළ එක් වරක් පමණක් වැළකී සිටීමට තීරණය කළත්, ඔවුන්ට මෙය කළ හැක්කේ දැනුවත්ව අවලංගු ඡන්දයක් ප්‍රකාශ කිරීමෙන් ය . ඡන්ද පත්‍රිකාවේ ඇතුළත් නොවූ විකල්පයකට ඡන්දය දීමෙන් මෙය කළ හැකි අතර, එයින් අදහස් වන්නේ නිල ඡන්ද ප්‍රතිඵලය සඳහා ඡන්ද පත්‍රය ගණන් නොගන්නා බවයි.

ක්‍රියාකාරී සහ උදාසීනව ඡන්දය දීමෙන් වැළකී සිටීම

ලබා ගත හැකි කිසිදු යෝජනාවකට හෝ අපේක්ෂකයෙකුට ඡන්දය නොදීමට ගත් තීරණය ප්‍රදර්ශනය කිරීමට ඡන්ද දායකයින් ධනාත්මක උත්සාහයක් ගන්නා විට ක්‍රියාකාරී ඡන්දය දීමෙන් වැළකී සිටී. ඉහත විස්තර කර ඇති පරිදි අවලංගු ඡන්දයක් ප්‍රකාශ කිරීමෙන් ඔවුන්ට මෙය කළ හැකිය, නැතහොත් සමහර අවස්ථාවලදී 'වැළකී සිටින්න' යනුවෙන් සලකුණු කර ඇති ඡන්ද පත්‍රිකාවේ විශේෂ කොටුවක් ඇලවීමෙන් මෙය කළ හැකිය. අනෙක් අතට, නිෂ්ක්‍රීයව ඡන්දය දීමෙන් වැළකී සිටීම යනු ඡන්දදායකයා කිසිසේත් ඡන්දය ප්‍රකාශ කිරීමට ඉදිරිපත් නොවන බවයි.

ඉහල කිසිවක් නොවේ

ඉහත කිසිවක් නොවේ (None of the Above)(NOTA) හෝ “සීරීම්” ඡන්දයක් ලෙසද හැඳින්වේ. මෙය ඡන්දදායකයෙකුට කිසිදු අපේක්ෂකයෙකුට ඡන්දය නොදීමට ඉඩ සලසන විකල්පයක් නොවේ. විරෝධතා ඡන්ද විමසීමක් ලෙස මෙතෙක් නරක් වූ ඡන්දයකට සමාන වුවත්, ඉහත කිසිවක් නිශ්චිත ඡන්ද විකල්පයක් නොවන අතර නරක් වූ ඡන්දයක් සාමාන්‍යයෙන් ඡන්දය නිෂ්ප්‍රභ කිරීමට අවශ්‍ය වේ. පවතින විකල්පයන් පිළිබඳව තම අතෘප්තිය ප්‍රකාශ කිරීම සඳහා ඡන්ද දායකයින් නොටා තෝරා ගැනීමට පෙළඹේ. කලකිරුණු ඡන්දදායකයින්ට ඔවුන්ගේ හඩ ඇසීමට වලංගු ක්‍රමයක් සමහර රටවල ලබා දී ඇත. නොටාට සැලකිය යුතු ඡන්ද ප්‍රමාණයක් ලැබුනේ නම් - හෝ ඊටත් වඩා අන්ත වශයෙන්, සම්පූර්ණ වශයෙන් ජයග්‍රහණය කළහොත් - නිලධාරීන්ට එය සැලකිල්ලට ගැනීමට බල කෙරෙනු ඇත.
'ඉහත කිසිවක් නොවේ' විකල්පයට විවිධ ස්වරූප ගත හැක. එක්සත් රාජධානියේ ශිෂ්‍ය සංගම් මැතිවරණයක් සඳහා, සාමාන්‍යයෙන් ඡන්ද විමසීමේදී 'නැවත විවෘත නාමයෝජනා' විකල්පයක් ඇත. මෙම විකල්පයට වැඩිම ඡන්ද ලැබෙන්නේ නම්, නාමයෝජනා නැවත විවෘත වේ.
එසේ වුවද, 'ඉහත කිසිවක් නොවේ' බොහෝ ප්‍රධාන මැතිවරණවල දක්නට ලැබෙන විකල්පයක් නොවේ. එක්සත් ජනපදයේ, එය ෆෙඩරල් මට්ටමින් නොමැති අතර නෙවාඩා ප්‍රාන්තයේ පවතින්නේ 'මේ අපේක්ෂකයින්ගෙන් කිසිවෙකු නොවේ' ලෙසටයි. නෙවාඩා හි, විකල්පය අවස්ථා ගණනාවකදී ජයගෙන ඇත, නමුත් එය ප්‍රතිඵලයට බලපාන්නේ නැත. දෙවන වැඩිම ඡන්ද සංඛ්‍යාවක් ඇති අපේක්ෂකයා සරලවම ජය ගනී.
“ඉහත කිසිවක් නොවේ” ඡන්ද පත්‍රිකාවක ලැයිස්තුගත කර ඇති විට, නොටාට බහුතරයක් ලැබීමේ හැකියාව පවතින අතර, එම නිසාම මැතිවරණය “ජයග්‍රහණය” වෙනස් කරයි. එවැනි අවස්ථාවක, නාමයෝජනා නැවත විවෘත කිරීම හෝ වෙනත් මැතිවරණයක් පැවැත්වීම ඇතුළුව පාර්ලිමේන්තු ක්‍රියා පටිපාටිය යටතේ ක්‍රියාත්මක වන නිතීයකට අනුකූල වේ. ඉන්දියාවේ සහ එක්සත් ජනපදයේ නෙවාඩා ප්‍රාන්තයේ මෙන් එය කිසිදු බලපෑමක් ඇති නොකරනු ඇත.
සමහර රටවල ඡන්දදායකයාට ඡන්ද ක්‍රමය තුළ අපේක්ෂකයින්ගේ අප්‍රසාදය දැක්වීම සඳහා නිර්මාණය කර ඇත. ඡන්ද විමසීම් ප්‍රශ්න සඳහා “නැත” යනුවෙන් ඡන්දය දීමෙන් ඔවුන්ට හැකි පරිදි මැතිවරණයකදී කැමැත්ත රඳවා ගැනීමේ හැකියාව කැමැත්තට අවශ්‍යය යන මූලධර්මය මත පදනම් වේ. සම්මත ක්‍රියා පටිපාටියක් ලෙස ඡන්ද පත්‍රිකා වල “ඉහත කිසිවක් නැත” ඇතුළත් වන ආයතන අතර ඉන්දියාව, ග්‍රීසිය, එක්සත් ජනපද නෙවාඩා ප්‍රාන්තය , යුක්‍රේනය, බෙලාරුස්, ස්පාඥය, උතුරු කොරියාව සහ කොලොම්බියාව. 2006 දී එය අහෝසි කරන තෙක් රුසියාවට එහි ඡන්ද පත්‍රිකා තිබුණි. 2008 දී බංග්ලාදේශය මෙම විකල්පය හඳුන්වා දුන්නේය. 2013 පාකිස්තාන මැතිවරණය සඳහා ඡන්ද පත්‍රිකා මගින් මෙම විකල්පය හඳුන්වා දුන් නමුත් පසුව පාකිස්තාන මැතිවරණ කොමිසම එය ප්‍රතික්ෂේප කළේය. 2016 ජනාධිපතිවරණයෙන් ඇරඹි බල්ගේරියාව 'ඉහත කිසිවක්' විකල්පයක් හඳුන්වා දුන් අතර, පළමු වටයේ දී 5.59% ක ඡන්ද ප්‍රතිශතයක් සහ 4.47% ක ඡන්ද ප්‍රතිශතයක් ලැබුණි.

මාර්ගගත (Online Voting) මැතිවරණ වලදී වලංගු නොවන ඡන්ද

සබැඳි මැතිවරණවලදී අවලංගු ඡන්දයක් ප්‍රකාශ කළ හැකිය. කෙසේ වෙතත්, මෙය සිදුවිය හැක්කේ ඡන්දදායකයා හිතාමතාම "අවලංගු ඡන්දය ප්‍රකාශ කරන්න" යනුවෙන් ලේබල් කළ ක්ෂේත්‍රය සලකුණු කළහොත් පමණි. සාම්ප්‍රදායික කඩදාසි ඡන්ද පත්‍රිකාවලට වඩා වෙනස්ව, සබැඳි මැතිවරණවලදී අවලංගු ඡන්දයක් ප්‍රකාශ කිරීම සැමවිටම හිතාමතාම සිදුකරන කරුණක් වන්නේ ඡන්දදායකයින් දෙවරක් පරීක්ෂා කිරීමේ යාන්ත්‍රණයක් හරහා ඔවුන්ගේ තේරීම සක්‍රියව තහවුරු කළ යුතු බැවිනි.

පිටපත: සුමේධ රත්නසේකර